بررسی قطب‌های‌ استعاری و مجازی در داستان گلنار و آیینه (با توجه به نظریۀ هم‎نشینی و جانشینی رومن یاکوبسن)

چکیده

فهم گزاره‌های زبانی فقط در بافت‌های زبانی قابل درک و فهم است؛ زبان فارسی‌‌دری یا هر زبان دیگری با توجه به ‌ساخت و سامانش بیرون از بافت و باهمی این‌گزاره‌ها ممکن نیست چیزی برای انتقال فهم ارائه بتواند. هم‎نشینی و جانشینی یا آرایه‌هایی چون مجاز و استعاره نیز در کارکرد خود، برای پویاکردن و گسترش ساحت زبان، امکاناتی‎اند که از دیرباز مورد توجه زبان‌شناسان قرار گرفته‎اند. مضاف بر آن، در زمینۀ توصیف، تحلیل و حتی نقد آثار ادبی مورد استفادۀ اهالی ادبیات و نظریات ادبی قرار می‌گیردند. در این جستار از جنبۀ تحلیلی و تا حدودی انتقادی به زمینه‌های کاربردی قطب­های استعاری و مجازی در رمان گلنار و آیینه با تکیه بر دیدگاه فرمالیستی رومن یاکوبسنُ نگاه می‌شود. این‌گونه روی‌کرد که از دیرباز در جهت ساخت معنی و ایجاد رابطه‎، در محور انتخاب و ترکیب واژه‌گانِ زبان، مورد توجه دست‌اندرکاران زبان‌شناس شیوۀ فرمالیسم بوده، در نوشتۀ حاضر با تحلیل و تطبیق آن روی یکی از رمان­ها -که از افق ادبیات داستانی افغانستان انتخاب شده است- مورد تحلیل قرار گرفت.